Một vấn đề chung tôi nhận thấy nhiều người trẻ đang gặp phải, là vấn đề về sự tự tin.
Đặc biệt là với những người mới đang dần bước vào thế giới của người lớn, còn đang chưa thật sự định hình được lối đi cuộc đời mình, thì sự tự tin chỉ như là một thứ trang sức xa hoa mà chúng ta đôi khi phải vờ như mình sở hữu, chỉ để che giấu đi sự bất an ở sâu bên trong.
Dần đi qua những năm tháng thanh xuân, vấn đề này tôi đã từng đối diện (và cũng có cho mình nhiều suy nghĩ), hy vọng sẽ có thể giúp bạn làm sáng tỏ.
Vậy, nguyên nhân cho xu hướng này là do đâu? Vì sao người trẻ lại thiếu tự tin?
...
Trước hết, sự tự tin có mối liên hệ mật thiết tới giá trị bản thân (self-worth) của mỗi người. Nó được quyết định bởi cách bạn cảm nhận, suy nghĩ, đánh giá, và trân trọng con người mình thế nào.
Tuy vậy, giá trị của một người không chỉ tồn tại riêng biệt, mà nó cũng phần nào bị ảnh hưởng và quyết định bởi những cảm nhận, đánh giá đến từ mọi người xung quanh. Qua những phản hồi đó, một người sẽ hiểu hơn về vị trí của mình ở đâu trên nấc thang xã hội.
Một người ở dưới thấp trong hệ phân tầng thứ bậc, sẽ thường cảm thấy mình thua kém hơn trong mối tương quan với những cá thể khác xung quanh. Ngược lại, một người có địa vị xã hội cao hơn, sẽ thường cảm thấy tự tin về mình, cho dù năng lực và phẩm chất của người đó thế nào.
...
01. Do đó, những "người lớn tập sự" khi vừa mới chập chững bước vào đời, mọi hành trình đều phải bắt đầu đi từ vạch xuất phát.
Họ thường chưa có gì nhiều trong tay: chưa có cho mình chỗ đứng, chưa có thu nhập tốt, chưa có nhiều kỹ năng hay kiến thức, cũng chưa đạt được thành tựu gì đáng kể để có thể tự khẳng định được giá trị của mình.
Từ dưới đáy nhìn lên những nấc thang cao ngút, cảm giác yếu ớt và hoang mang là khó tránh khỏi.
...
02. Không những vậy, nhiều người kém may mắn còn càng thiếu tự tin hơn vì những gánh nặng mà gia đình chất lên vai họ.
Đó là những sự kỳ vọng quá lớn, những vết thương tâm lý từ tuổi thơ, hay những thiệt thòi mà họ phải gánh chịu thay cha mẹ...
Thiếu đi sự hỗ trợ cả về vật chất lẫn tinh thần từ gia đình, nhiều người cảm thấy mình thua kém ngay từ khi chưa bắt đầu. Họ không được nuôi dạy để biết cách nhận ra và trân trọng những thế mạnh và nguồn lực mình đang sẵn có.
...
03. Bên cạnh đó, trong nền văn hóa đề cao "tôn ti trật tự" (vốn có gốc rễ từ truyền thống Nho giáo lâu đời), quan hệ trên-dưới trong những mối tương giao bị quyết định nhiều bởi yếu tố tuổi tác.
Trong đó, người trẻ - với ít tuổi đời và kinh nghiệm, mặc nhiên bị xếp ở "chiếu dưới" so với những người lớn hơn. Những ý kiến của họ (cho dù chất lượng đến đâu) cũng thường ít được lắng nghe, ít được coi trọng, dễ khiến họ nản lòng và thấy mình không có giá trị.
Nhưng thật ra đây là một nguyên nhân mang tính hệ thống, khi bản thân "luật chơi" đã được lập trình để gây khó dễ cho họ.
...
04. Một nguyên nhân khác mang tính thời đại, có liên quan tới sự xuất hiện của social media.
Những hình tượng gen-z "năng động" của một vài cá nhân tiêu biểu được khắc họa trên truyền thông, vô tình tạo thành áp lực nặng nề cho những bạn trẻ cùng thế hệ. Hiệu ứng "con nhà người ta" dễ khiến cho người trẻ tự so sánh mình với những tiêu chuẩn quá cao, và rồi mặc cảm khi đứng dưới bóng của những khuôn mẫu lý tưởng ấy.
Như những nghiên cứu của giáo sư Jonathan Haidt có chỉ ra: thói quen sử dụng social media ngày nay có những ảnh hưởng tiêu cực lên sức khỏe tâm lý của người trẻ, đặc biệt là với nữ giới.
...
Với những nguyên nhân như vậy, có thể thấy: sự thiếu tự tin của người trẻ, không phải chỉ là vấn đề của riêng ai.
Là một cá nhân trong xã hội, chúng ta phần nào đều bị ảnh hưởng bởi những yếu tố vượt quá tầm vóc và giới hạn của mình. Ít nhất, chúng ta cũng không hề lạc lõng (hoặc hoàn toàn có lỗi) với vấn đề ấy.
Tuy vậy, để nâng cao giá trị và cảm thấy tự tin hơn về bản thân, là trách nhiệm mà mỗi cá nhân đều cần phải tự mình đảm đương. Đó có thể là một hành trình gian nan, vì bạn cần có sự chủ động để tự nuôi dưỡng mình phát triển, và cần có sự kiên nhẫn để từng bước một vượt qua thử thách.
Dù sao đi nữa, mọi giải pháp đều cần bắt nguồn từ hành động thực tế. Vì sự tự tin sẽ không giúp bạn sống đúng với tiềm năng của mình, mà là ngược lại:
Việc sống đúng với tiềm năng của mình, mới có thể giúp bạn thấy tự tin hơn.
Cosmic Writer
Comments